Türkiye'de ilk seri otomobil üretimi 1929 yılında Ford Motor Company ile dönemin hükümeti arasında imzalanan 25 yıllık anlaşma ile başladı.
İstanbul Tophane'de açılan fabrikada, 450 işçi günde 50'ye yakın otomobil üretimi gerçekleştiriyordu.
Fakat, 1929 yılında patlak veren ve dünya ekonomilerinde yaşanan 'büyük buhran' buradaki üretimi de etkiledi. Global gelişmeler neticesinde Tophane'deki Ford üretimi 1934 yılında sona erdi.
Türkiye'nin ürettiği ikinci otomobil ise, 1955 yılında bantlardan inmeye başlayan bir başka Amerikalı Jeep oldu.
Yerli 'Jeep'lerin montajı, sermayesinin yüzde 25’i Willys-Overland'a ait olan Tuzla - Çayırova'daki Türk Willys Overland Tuzla Montaj Fabrikası'nda yapılıyordu. İlerleyen yıllarda, aynı fabrikada Bussing marka kamyon montajı da gerçekleşmeye başladı.
1960 yılına gelindiğinde Ford Motor Company'nin ikinci Türkiye serüveni 30 yıl aradan sonra başlamış bulunuyordu.
Ford ve Koç Grubu'nun ortak girişimiyle açılan Otosan fabrikasında, Ford'un Consul otomobili ve Thames kamyonlarının montajı başladı.
İlk adımları Amerikalı Ford ve Jeep ortaklıkları ile atılan Türk otomotiv sanayisinde, 1960'lı yılların başında ise hüzünlü bir 'Devrim' yaşandı.
Takvimler 1961 yılını gösterdiğinde, dönemin Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel'in isteği ile hayata geçirilen Türkiye'nin ilk 'yerli otomobil' projesine Eskişehir Devlet Demiryolları Fabrikası’nda start verildi.
Türk mühendisler tarafından motoru da dahil olmak üzere tamamıyla Türkiye’de tasarlanıp geliştirilen ilk yerli otomobil olan Devrim, sadece 135 gün içinde üretildi ve aynı yılın 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı törenlerine yetiştirildi.
Çok büyük emek ve fedakarlıklar ile üretilen ilk yerli otomobil Devrim, Cumhurbaşkanı Gürsel'i törende taşıdığı sırada yakıtının bitmesi sonucu aniden yolda kaldı. Büyük umutlara ile üretilen Devrim, bu olaydan sonra maalesef gözden düştü ve hikayesi daha başlamadan son buldu.
Böylece, 4 aylık bir süre içerisinde üretilerek dünya otomotiv endüstrisi tarihine geçen Devrim, tarihin tozlu sayfaları arasında yer almak zorunda bırakıldı.
1966 yılında, prototipi İngiliz Reliant firmasından, mekanik parçaları ise Ford’dan alınan ve ismi yarışma ile belirlenen fiberglass gövdeli Anadol'un üretimi başladı.
Otosan fabrikasında üretilen ve ömrü yaklaşık 20 yıl süren otomobil, 1984 yılına kadar 93 bin adetten fazla bir üretim adedine ulaştı.
1960'ların ikinci yarısından sonra Türkiye'de ticari araç üretimine de ağırlık verildi. 1967 yılında Mengerler ve Mercedes-Benz ortaklığında kurulan Otomarsan'da Mercedes-Benz marka otobüslerin üretimi başladı.
Aynı yıl, Alman ticari araç üreticisi Man'ın kamyonları da Türkiye'deki fabrikada bantlardan inmeye başladı.
1968 yılına gelindiğinde ise, Koç Grubu bu defa İtalyan Fiat ile birlikte Tofaş Türk Otomobil Fabrikası A.Ş.'yi kurdu. Bir yıl sonra da Oyak Renault Otomobil Fabrikaları'nın temeli atıldı.
Bursa'da yer alan her iki fabrikada da üretim 1971 yılında başladı. Tofaş Demirtaş'taki fabrikasında Murat 124'leri üretirken, Oyak-Renault ise Nilüfer'deki tesisinde 381 işçisi ile Renault 12 üretimini gerçekleştiriyordu.
Otomotiv sanayisinde yatırımların hız kazandığı 90'lı yıllarda Japon otomotiv üreticisi Toyota, tüm dünyada en çok satılan modeli Corolla'nın 7'inci neslinin üretimine Sakarya'da başladı.
Toyota'nın yatırımından 3 yıl sonra, yani 1997 yılında bu sefer bir başka Japon üretici Honda Gebze'deki fabrikasında Corolla'nın rakibi Civic modelinin üretimine start verdi.
Aynı yıl bir başka uzak doğulu Güney Koreli Hyundai, Assan ile kurduğu fabrikasında hafif ticari modeli H100 ve sedan modeli Accent'i üretmeye başladı.
1997'den bu yana Türk otomotiv sanayisinde herhangi bir doğrudan yatırım yapılmazken, Haziran 2018 yılında şirket kurulumu gerçekleşen Türkiye'nin Otomobili Girişim Grubu (TOGG) ile Türk otomotiv sanayisinde yeni bir dönemin kapısı aralandı.
Otomotiv endüstrisindeki küresel gelişmelere uygun olarak sadece elektrikli otomobil üretme misyonu ile hayata geçen proje, Aralık 2019'da prototip otomobilin sergilenmesi ile vücut buldu.
Bu tarihten itibaren fabrika kurulumunu tamamlayan ve 3 yıl içinde seri üretim aşamasına gelen Togg, bundan bir yıl önce, yani Cumhuriyet'in 99'uncu yıl dönümü olan 29 Ekim 2022'de seri üretime geçti.
Türkiye, yukarıdaki satırlarda hikayelerine yer verdiklerimiz de dahil olmak üzere toplam 18 otomotiv üretim tesisine ev sahipliği yapıyor.
Avrupa Otomobil Üreticileri Birliği'ne (ACEA) göre, bu 18 fabrika ile Türkiye Cumhuriyeti ilk yüzyılında Avrupa'da en çok otomotiv fabrikasına sahip 7'inci ülke konumuna geldi.
KPMG verilerine göre, ülke ihracatında lokomotif görevi gören Türk otomotiv sanayisinin, dünyanın en büyük 14’üncü ve Avrupa’nın da en büyük 4’üncü otomotiv üreticisi olarak Cumhuriyet'in ikinci yüzyılına adım attığını da belirtelim.
Anadol piyasaya sürülmeden önce bir isim yarışması düzenlenmiş. Babam da 'Anadolu' ismini göndermiş yarışmaya. Rahmetli yarışmayı 'tek harfle kaybettik' derdi :)