.png){kind=small}
.png){kind=small}
- Yerli-Milli Ulaşım Projeleri
Bu yazımda, bu projenin önemine değinmek istiyorum.
Bu proje, elektrifikasyon ve sinyalizasyonu henüz yapılamamış demiryolu hatlarında sefer yapan yük ve yolcu trenlerinin akaryakıt tüketimlerini minimize etmeyi sağlayabilecek bir proje.
Bilenler hatırlayacaklardır. Koç Topluluğuna bağlı Körfez Ulaştırma firması, bundan birkaç sene önce İsviçre menşeli Staedler adlı firmadan 6 ya da 7 adet hibrit motorlu lokomotif aldı. Yani ithal etti. Niçin?
Irak'tan ve Batman'dan tanker vagonlara yüklenen petrolün Tüpraş rafinerisine getirilmesi esnasında meydana gelecek yakıt tüketim miktarını düşürmek için.
Peki TCDD tarafında böyle bir gelişme okuduk mu? Hayır.
Hibrit Motorlu lokomotif projesine başlandığını okuduk mu? O da hayır.
Peki ne okuduk? Elektrikli lokomotif projesine başlandığını okuduk.
Bu projenin yapılmasına karar verenlere şu soruyu sormak istiyorum:
Yürümeyi öğrenmeyen bir bebekten koşmasını sizce bekleyebilir miyiz?
Tabii ki bekleyemeyiz.
O zaman, Türkiye sınırları içindeki demiryolu hatlarının elektrifikasyon ve sinyalizasyon sistemi daha tamamlanmamışken ve üstelik ülkemizin çevresindeki birçok ülkede benzer bir durum da varken (bu da büyük bir ticari potansiyel olduğu anlamına gelir) neden elektrikli lokomotif yapımına öncelik veriyoruz anlamış değilim.
Bu forum üzerinden ilgili ve yetkili mercilere seslenmek istiyorum:
Lütfen, öncelikli olarak hibrit motorlu lokomotif yapım projesine öncelik ve ağırlık verelim.
Elektrikli lokomotif projesini ya eş zamanlı yürütelim ya da bir sonraki aşamaya bırakalım.
Öncelikle bu hibrit lokomotif olayını bilmek gerekiyor. Körfez Ulaştırma tarafından alınan 7 adet Stadtler Dual Power lokomotif;
Öncelikli olarak iyileştirilmiş, güçlendirilmiş ve uluslararası emisyon standartlarını karşılayabilen yeni nesil dizel motorlara sahiptir. Demiryollarında 3 tip Motorlu lokomotif kullanılmaktadır. Bunlar;
Doğrudan Dizel Motorlu Lokomotifler(TCDD filosundaki kodu D ile başlayan lokomotifler): Bunlar dizel motorun sağladığı gücü doğrudan harekete çeviren sistem sahiptir. Klasik olarak raylarda ilerleyen bir kamyon gibi düşünebiliriz. Elekrifikasyonsuz hatlarda manevra lokomotifi olarak kullanılırlar. Lakin güçlü motorlarına rağmen, Üretilen gücün ve torkun, aktarma organlarında meydana gelen sürtünme dolayısıyla, çok düşük bir kısmı tekerlere geçer. Bu sebeple yüksek miktarlarda yakıt harcadığı için manevra dışında kullanılmazlar. Günümüzde TCDD, D kodlu manevra lokomotiflerini kullanımdan kaldırmıştır. Sadece bazı müzelerde görülebilirler.
Dizel - Hidrolik Lokomotifler(TCDD kodu DH): Bunlarda ise Dizel motor ile sağlanan güç ve tork, Hidropnömatik sistemler ile tekerleklere aktarılır. Bu yol ile tork ve güç kaybı minimuma ulaşır. Lakin ivmelenmesi düşük olduğu için uzun yollarda vagon çektirilmez. Sadece manevra veya max. 20 kmlik mesafelerde vagon çektirmek için kullanılırlar.
Dizel - Elektrik lokomotifler(TCDD kodu DE): Bunlarda Devasa bir dizel motor bulunur. (Ortalama 3500 - 4000 BG civarı güç ve ortalama 10000N/m tork üretirler) Bu dizel motorlar, bir jeneratöre bağlıdır. Bu yol ile elektrik üreterek, boji gruplarında bulunan Doğru Akım (DC) elektrik motorlarına enerji sağlarlar. Bu şekilde bu lokomotifler, dizel motor tarafından üretilen elektrik enerjisi ile hareket eder. Bu sayede minimum güç ve tork kaybı meydana gelir. Her türlü uzun yol yolcu ve yük trenini çekerler. Ancak yolcu vagonlarındaki ısıtma, soğutma, elekrik gibi aksanların çalışmasında kullanılamazlar. Çünkü bir batarya tertibatları yoktur. Bunun için trene, ayrıca bir jeneratör vagon eklenir. Türkiyedeki Tüm ağır lokomotifler bu düzendedir. Buna bahsettiğiniz Körfez Ulaştırma'nın filosundaki Stadtler Dual-Power ve TÜLOMSAŞ tarafından üretilen yeni nesil GE(General Electric) Powerhaul lokomotiflerde dahildir.
Körfez Ulaştırma'nın filosundaki Stadtler Dual-Power lokomotifler için Niye Hibrit lokomotif tanımlaması kullanılıyor kısmına gelince, Bu lokomotiflerde Dizel motor mevcuttur ve Tıpkı diğer Dizel - Elektrik lokomotiflerde olduğu gibi kullanılmaktadır. Lakin Elektrifikasyona sahip hatlarda da kullanılmak üzere bir sistemleri de mevcuttur. Bu yol ile TCDD hatlarında bulunan mevcut 2,5 kVluk Alternatif Akıma (AC) sahip katener hatlarından, alınan elektrik enerjisi, konventörler yardımı ile DC akıma dönüştürülerek, Boji gruplarının elektrik motorlarına verilir. Bunu ayarlamak için çeşitli sistemleri mevcuttur. Bu konudaki daha ayrıntılı bilgileri TCDD personeli olan Elektrik veya Makine mühendislerinden veya Teknisyenlerinden alabilirsiniz.
Hibrit (Melez) denilmesinin sebebi budur. Çünkü Hem katenersiz hatlarda, Hem de katenerli hatlarda kullanmak mümkündür.