Geçtiğimiz hafta eski Amerikan futbolcusu ve oyuncu O.J. Simpson’un ölümü ailesi tarafından sosyal medyada paylaşılarak duyuruldu. Bu ölüm hadisesinin birçok medya kuruluşunda manşet olmasının nedeni OJ’nin; en meşhur Amerikalılardan biri olması ve BBC’de “Asrın Davası” olarak nitelendirilen Amerikan Hukuk Tarihinde ki en medyatik davalardan birinin baş aktörü olmasıydı. Bu öyle bir davaydı ki; eski eşi Nicole Simpson ve sevgilisi Ronald Goldman'ı öldürme iddiasıyla yargılanan OJ’nin savunması için 20 milyon dolar gibi para harcanmış, 50.000 sayfadan fazla mahkeme tutanağı yazılmıştır. Bir yıla yakın süren davada, televizyon izleyicilerinin %91'i (141 milyon kişi) duruşmaları televizyonlardan takip etmiştir. Hatta bir araştırmaya göre, OJ'in davasını izlerken işlerini aksatan çalışanlar yüzünden 25 milyar dolar’lık ekonomik kayıp oluşmuştur.
Her şey 12 Haziran 1994’de Nicole Brown Simpson’la sevgilisi Ronald Goldman’ın Los Angeles'ta evlerinin önünde ölü bulunmasıyla başlar. Olay mahallinde yapılan incelemede daha sonra davanın seyrini değiştirecek kana bulanmış bir eldiven bulunur. Polis hemen OJ’ye olayı haber vermek için yakında ki evine gider ama evde kimseyi bulamaz. Eve girdiklerinde olay mahallinde bulunan eldivenin diğer eşini ve kana bulanmış bir çorap bulurlar. Evin önünde OJ’ye ait kapısında ve iç kısımlarında kan izleri olan bir otomobil durmaktadır. Tüm bu bulgular ışığında OJ sorgulanır ama olay günü ile ilgili tutarsız bir ifade verir. Sorguda parmağındaki sargının nedenini açıklayamaz. Eldiven üzerindeki kanla OJ’nin DNA’sı örtüşür, arabada ki kan izleri de maktüllere ait çıkar. O gece OJ’yi kan izlerinin bulunduğu arabayı kullanırken gören bir tanık da vardır. Tekrar ifadeye çağrılan OJ silahla kaçar. Kaçış görüntüleri NBA finalleri bile kesilerek canlı yayınlanır. Heyecanlı bir kovalamaca sonrası OJ teslim olur. Yakın arkadaşı ve ünlü avukat Robert Kardashian’a (Meşhur Kardashian’ların babası) bıraktığı intihar mektubu tüm kanallarda okunur. Çok güçlü delillerle cinayetten yargılanmak amacıyla tutuklanan OJ için asrın davası başlar.
Davanın popülerliği kendi içinde bir ekonomi ortaya çıkartır. Tanıklar para karşılığı medyaya demeçler verir. Kurbanın bazı arkadaşları kitap bile yazar. Nicole ile OJ’nin mahremlerinden, kıskançlıklarından başka kişilerle ilişkilerine kadar her ayrıntı oluşan ekonomi içinde değerlendirilir. Savcı da bu magazinel davadan nasibini alır. Saç modelinden kıyafetlerine, konuşma tarzına kadar linç edilen savcı hanımın eski eşiyle tatilde çekildiği çıplak fotoğrafları bile medyada yayınlanır.
Medyanın ve Amerikan kamuoyunun yoğun ilgisi nedeniyle savcılık makamı, kritik jüri heyetini tahmin eden bir uzmandan yardım almaya karar verir. Uzman tarafından oluşturulan olası jüri heyeti modellemesine davanın sujeleri hakkında sorulan sorulara verilen cevaplar da savcı hanım için sürtük, yalancı, sevimsiz gibi yanıtlar çıkar. Savunma avukatları da bir araştırma şirketiyle anlaşır ve davanın sanığı OJ için başarılı, seksi, kurban Nicole için servet avcısı yanıtları öne çıkar. Kamuoyu yargılamadan önce OJ’nin suçsuz olduğu kararını çoktan vermiştir. Diğer kurban Ronald Goldman bu magazin fırtınası içinde hiç konuşulmaz. Onun da öldürülmüş olması kimsenin umrunda değildir. Hatta Goldman’ın Babası bu durumu “Kendi cinayetinin dipnotu” olarak nitelendirir.
Savcılığın uzmanlarla çalışacak kadar işi ciddiye alması OJ’nin “Rüya Takım” olarak tanımlanan dönemin en iyi ceza avukatları, dedektifler, DNA uzmanlarından oluşan savunma makamını oluşturmasını sağlar. Rüya takım kuvvetli delillerle başa çıkmanın “başka bir hikaye” yöntemi (bir nevi cambaza bak yöntemi) ile mümkün olduğuna karar vererek OJ’ye Los Angeles Polis Departmanı (LAPD) tarafından kumpas kurulduğunu ileri sürerler.
Savunmaya göre; OJ, Amerika’da her siyahinin olmak istediği bir başarıya ulaşmış, gecekondularda büyümüş olmasına rağmen zengin muhitlerde oturmayı başarmış ve şehrin en “elit” beyazları ile beraber yemek yiyebilen, şimdiler de bile devam eden ırkçılığa dayalı kast sistemini kırmayı başarmış bir siyahiydi. Yani sadece zengin ve sporda başarılı bir siyah değil çok daha ötesinde bir sosyal figürdü. LAPD’de ırkçı bir müfettiş tarafından OJ’nin böyle bir statüde olması kabul görmez ve kumpas planlanır.
Bu savunmaya LAPD’nin siyahilere karşı gösterdiği onlarca polis şiddeti, işkence ve kötü muamele örneği eklenir. İki yıl öncesinde sokak ortasında bir polis tarafından dövülerek öldürülen bir siyahini görüntüleri medyaya servis edilir ve binlerce siyahinin prostesto yürüşyüleri düzenlenir. Günlerce süren protestolar sonrasında ortak bir komisyon kurularak ırkçılıkla mücadele sözleri verilir. Tüm bu gelişmeler üzerine ırkçılık meselesini davanın ortasına oturtmaya çalışan rüya takıma, Amerika’da siyahiler arasında çok sevilen hatta siyahi hareketin kanaat önderlerinden olan başarılı avukat Johnnie Cochran’da katılır.
Rüya takımın dedektifleri LAPD konusundan araştırma yaparken kanlı eldiveni bulan polis dedektifi Fuhrman’ın geçmişte Amerika’nın güney eyaletlerinden birinde yerel bir yazara, Nazi’ye sempatisini içeren ve “zenci” kelimesini çekinmeden defalarca kullandığı, hatta onlara nasıl işkence yaptıklarını ayrıntısıyla anlattığı bir ses kaydının varlığını tespit ederler. Duruşmada kullanılmak üzere kaydın kendilerine verilmesi için dava açarlar ve kayıtları isteme davasındaki ilk savunmayı siyahi avukat Cochran yapar. Mahkeme ilk talebi kayıtların Los Angeles’ta olmadığı nedeniyle reddeder.İkinci kez talep edilen ses kaydı için savunmayı beyaz avukat Shapiro yapar ve kayıtlar alınır.
Duruşmada ses kaydı delilini hemen öne sürmezler. Irkçı polis Fuhrman’ı jüri önünde sorgularken daha önce “zenci” kelimesini kullanıp kullanmadığını sorarlar ve Fuhrman’dan hayatı boyunca bu kelimeyi kullanmadığı cevabını alınca ses kaydını mahkemeye sunar jüriye verilmesini talep ederler, Mahkemede yalan söyleyen bir polis şefinin kurbanların kanını da OJ’nin arabasına yerleştirebileceğini söylerek kumpas savunmasını güçlendirmek isterler. Mahkeme başkanı ses kaydının bir kısmının jüriye verilmesine karar verir. Amacına ulaşan Rüya Takım, delillerin jüriden saklandığına dair büyük bir kampanya başlatırlar. Dünya ile iletişimleri kesik olan jüriye bir şekilde kendilerinden bazı delillerin saklandığı mesajı iletilir ve jüriyi cambaza baktırırlar.
Davanın esas ekseninin ırkçılığa kaydığını farkeden savcılık, OJ’nin beyazlaştığını, ırkçılığa maruz kalamayacak kadar statü sahibi olduğunu ifade eden siyahi bir hukukçuyu savcı yardımcısı olarak ekibe dahil eder ama en kritik hatalarda bu siyahi savcı yardımcısından gelir.
Davanın en çok ilgi gören ve ikonik görüntülere sahne olan eldiven giyme olayı OJ’nin lehine gelişir. OJ daha önceden LAPD tarafından kana bulandığı iddia edilen eldiveni mahkeme salonunda giymeye çalışır ama deri eldivenin kandan dolayı küçülmesi veya OJ’nin parmaklarını bir şekilde büyütmesi nedeniyle eline olmaz. OJ "Eldiven benim değil, bunu kumpasçı polisler koydu, bu eldiven bana küçük" der. Savcılığın mahkemeye sunduğu kanlı çorap delili de; her iki yüzeyinde de simetrik kan bulunması ve OJ’nin "eğer bu çorabı giymiş olsaydım sadece altında kan olurdu, oysa bu çorabın hem altında hem de üstünde kan var" demesi üzerine çürütülür ve gözler önceden ırkçı Fuhrman’ın üzerine çevrilir.
Davanın kapanış konuşmalarında savcılık, ırkçılığın kötülüğünden bahseder ve Fuhrman’ın kötü bir adam olduğunu söyleyer fakat bu cinayet hadisesinin ırkçılıkla ilgisi olmadığını sanığın iki kişiyi tasarlayarak öldürdüğünü ve jüri heyetinin esasa odaklanmasının adaleti tecelli ettireceğini ifade eder.
Savunma ise LAPD’nin ırkçı geçmişini tekrardan hatırlatarak Fuhrman’a dikkat çeker ve “Bir yerdeki adaletsizlik, her yerde adalete tehdittir” cümlesini sıkça tekrar ederek kapanış konuşmasını bitirir.
Bir yıla yakın süren dava sonunda jüri heyeti 4 saatlik bir toplantı sonrasında kararı açıklar: Suçlu değil!
Kurban ailelerinin, 2 yıl sonra OJ aleyhine açtıkları davada ise OJ 33 milyon dolar tazminata mahkum edilir. OJ tazminatı bulabilmek için yasa dışı işlere başvurur. 2008’de Las Vegas’ta casino soygunu ve adam kaçırma suçlarından tutuklanır. Suçunu kabul edince 33 yıl hapis cezasına çarptırılır ve 9 yıl sonra şartlı tahliye olur.
Amerikan mahkeme dramalarını sevenler için geçtiğimiz yıllarda Netflix’de yayınlanan bu efsane duruşma ve olay her yönüyle bizlere çok şey anlatır. Hiç bir şey televizyonlarda görüldüğü gibi değildir.