İlklerin Savaşı Trablusgarp...

Dünya tarihinde ilkler... İlk olmak çoğunlukla efsaneleşmek, ardından gelenlere temel oluşturmak demektir. Geçen hafta kaleme aldığım Lotus Bozkurt Davası literatüre “Lotus Yaklaşımı” kavramını kazandırmış deniz hukuk tarihinin ilklerindendi.

Savaş tarihinde ilklere baktığımızda, savunma sanayiine yön vermesi açısından oldukça değerlidir. Genel olarak savaş sanayii, panzehiri olmayan zehiri ya da teknik bir ifadeyle savunması olmayan hücum silahını piyasaya sürmez. Yapılan her hücum füzesine karşılık “panzehir” bir savunma silahı mutlaka üretilir. Bu önemli kuralın istisnası 1. ve 2. Dünya Savaşı gibi sıcak savaş zamanlarıdır. Oldukça kısıtlı olan zaman, panzehiri üretilmeyen yeni savaş araçlarının hızlıca meydana çıkmasına neden olur.

19. yüzyılda yaşanan sanayii devrimi ardından başlayan 1. Dünya Savaşı; sanayii devrimini yapan ülkelerin dönemin son teknik gelişmelerini görücüye çıkardıkları ve Dünya’ya güçlerini sergiledikleri teknoloji fuarı işlevi görmekteydi. Alelacele savaş sahnesine gönderilen gemiler, uçaklar birçok ilkleri ortaya çıkarmaktaydı. Zaten 19. ve 20. yüzyıl insanlık tarihinin teknolojik olarak yüksek viteslere çıktığı bir dönemdi.

Savaş tarihinin ilklerinden bazılarının Türklere nasip olması konumu, tarihi, askerlik becerileri nedeniyle kaçınılmazdı. Tarihe geçen bu ilklerden biri 112 yıl önce Dünyanın ilk savaş uçağını Osmanlı İmparatorluğu’na karşı Trablusgarp Savaşı’nda kaldıran İtalyanlar ve o uçağın Türk askerleri tarafından tüfek atışlarıyla düşürülmesiydi.

Trablus’un güneyindeki Ayn Zara bölgesinde keşif uçuşu yapan İtalyan Pilot Ricardo Moizo, çok heyecanlıydı çünkü henüz çok yeni olan keşif uçuşlarından birini yapıyordu. Osmanlı askerlerini gözleyecek, konumlarını istihbarat birimlerine iletecekti. El Aziziye’ye semalarına geldiğinde dürbünüyle aşağılara doğru baktı ve askerleri, çadırları ve tabyaları inceledi.

Pilot Moizo uçağının burnunu aşağı doğru indirdi. İrtifasını azaltırken yerdeki cisimleri daha yakından görmeye çalıştı. Uçağın sesini duyan Osmanlı askerleri saha subayı öncülüğünde savunma durumuna geçmişlerdi. Tek bir askerin isabet kaydetmesi güç olduğundan bir araya geldiler. Yere sırtüstü yatarak tüfeklerini gökyüzüne doğru çevirdiler. Sonrasında ‘hava hedefi atış vaziyeti’ denecek olan pozisyonu aldıktan sonra uçağın uçuş yönüne doğru grup halinde ateşe başladılar. (Sonrasında bu grup halinde yapılan perdeleme atış tekniği birçok hava savunma silahında kullanıldı). Osmanlı askerinin attığı mermilerden üçü isabet etti ve hasar alan uçak irtifa kaybederek düştü.

Osmanlı Ordusu, Wright Kardeşlerin 1903’te ilk motorlu uçuşu yapmalarının üzerinden sadece sekiz sene geçmiş ve ilk kez bir savaşta kullanılmaya başlanmış olan savaş uçağını düşürülerek tarih kitaplarında kendisine geniş bir yer ayırmıştı.

Moizo’nun uçağının düşürülmesi dışında havacılık tarihine geçen Trablusgarp Savaşı pek çok açıdan ilklerin yaşandığı bir savaştı. Savaş uçakları ilk kez bu savaşla devletlerarası mücadelenin araçları oldu. 

Bir savaş uçağının düşman taburları üzerinde yaptığı ilk keşif uçuşu İtalyan Pilot Piazza tarafından, Türk taburları üzerinde yapıldı.

İlk hava bombardımanı Pilot Gavotti’nin Ayn Zara ve Tacura’ya olmak üzere 800 m. irtifadan 4 bomba atmasıyla gerçekleştirildi. Türklerin güçlü hava savunma harbi yapması sebebiyle uçaklar fazla yere yakın uçamıyordu. Bu nedenle nişan almadan ve yüksekten atılan bombaların herhangi bir zararı olmadı. Yaklaşık 2 kilo ağırlığındaki bu bombaların piminin pilotun dişlerini kullanılarak çekip bırakması ve etkisinin az olması sebebiyle bu savaş içinde farklı yöntemler ve daha etkili bombaların kullanılması yönünde çalışmalar oldu.

Trablusgarp Savaşı’nda Türklerin, eski bir Avusturya topunun kundağını dikey duruma getirerek uçaksavara çevirmesi  hava savunma sistemini geliştirme yönündeki ilk çalışmalardandı.

Uçaklar sadece saldırı için değil propaganda için Dünya havacılık tarihinde ilk defa bu savaşta havadan bildiri attılar.

Trablusgarp savaşında yaşanan başka bir ilk; 31 Ocak 1912’de uçuş esnasında gözlemci Pilot  Montu yerden açılan ateşle yaralanmasıydı. Bu olay yerden açılan ateşle ilk kez uçak personelinin yaralanması olarak dünya havacılık tarihine geçen ilklerdendi.

Ayrıca Pilot Manzini bu savaşta yapılan bir keşif uçuşunda denize düşerek yaşamını yitirmesiyle savaşta ölen ilk havacı olarak Dünya havacılık tarihine geçmiştir.

Savaş tarihinde  en özel ilklerden biri olan ilk savaş gemisinin Topçu subayı Mustafa Ertuğrul tarafından batırılmasının kahramanlık hikayesi ile haftaya görüşmek üzere...