Yeni Dünya Düzeni Küresel Güney

Küresel Güney Nedir?

Küresel Güney terimi, gevşek bir şekilde sanayileşme çağının dışında kalan ülkelere atıfta bulunarak başladı.

Bu ülkelerin kapitalist ve komünist ülkelerle Soğuk Savaş'ın daha da şiddetlendirdiği ideolojik çatışmaları vardı. Asya , Afrika ve Güney Amerika'daki ülkeleri içerir.

Küresel Güney, esasen zengin ve fakir ülkeler arasındaki ekonomik bölünmeyle tanımlanan 'Küresel Kuzey'in tam tersidir.

Küresel Güney'in Gelişimi

Güçlü bir Küresel Kuzey ve dirençli bir Küresel Güney fikri, Meksika'daki Zapatista isyanı, “Afrika Rönesansı” ve Brezilya'da başlatılan Dünya Sosyal Forumu tarafından desteklendi.

Asya'daki endüstriyel büyüme ve dünya siyasetinde ortaya çıkan BRICS (Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin, Güney Afrika) grubu Kuzey-Güney resmini karmaşıklaştırdı.

Bu aynı zamanda, Birleşmiş Milletler tarafından siyasi, ekonomik, sosyal, kültürel, çevresel ve teknik alanlarda ikili, bölgesel, bölge içi veya bölgeler arası temelde tanımlandığı şekliyle, gelişmekte olan ve en az gelişmiş ülkelerin işbirliği olan Güney-Güney işbirliğine de yol açtı.

Devam eden Rusya-Ukrayna savaşı, 'Küresel Güney'i tanımlayan gelişmekte olan ve düşük gelirli ülkeleri kararlı bir duruş sergilemeye ve her iki kampa da sürüklenmemeye zorladı.

Küresel Güney Kavramı

Karmaşıktır ve çoğu zaman bu ifadeyi kimin kullandığına bağlıdır.

Bu terim en yaygın olarak Birleşmiş Milletler'in 77'li Grubuna dahil olan ülkeleri ifade eder; bu grup, kafa karıştırıcı bir şekilde, aslında bugün 134 ülkeden oluşan bir koalisyondur. Bunlar öncelikle gelişmekte olan ülkeler olarak kabul ediliyor, ancak aynı zamanda hakkında bazı tartışmalar olan Çin ve birkaç zengin Körfez ülkesini de içeriyor.

BRICS ülkelerinin (Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika) Ağustos ayındaki zirvesinde mevcut başkan Güney Afrika, hedeflerinin "Küresel Güney'i gündemde tutmak" olduğunu açıkladı.

Yedi Zengin Demokrasi Grubunun Mayıs ayında Hiroşima'da yapacağı zirve öncesinde Japonya Başbakanı Fumio Kishida, davet ettiği konuk ülkelerin Küresel Güney'in önemini yansıttığını vurguladı.

Birleşmiş Milletler, Dünya Bankası, ABD Başkanı Joe Biden; bugünlerde herkes Küresel Güney'den bahsediyor gibi görünüyor. Ama bu tam olarak nedir?

Küresel Güney'i ne oluşturur?

Kulağa nasıl gelse de aslında coğrafi bir terim değil. Küresel Güney'e dahil olan birçok ülke, Hindistan, Çin ve Afrika'nın kuzey yarısındakiler gibi kuzey yarımkürede yer almaktadır. Her ikisi de güney yarımkürede bulunan Avustralya ve Yeni Zelanda, Küresel Güney'de değildir.

Çoğu kişi sınır olarak Brandt Hattını gösteriyor; Meksika'nın kuzeyinden Afrika ve Orta Doğu'nun zirvesine uzanan, Hindistan ve Çin'in etrafında dönen, ardından Japonya, Avustralya ve Yeni Zelanda'dan kaçınarak Doğu Asya'nın çoğunu kapsayacak şekilde aşağıya inen bir dalgalı çizgi. Çizgi, 1980'lerde eski Almanya Şansölyesi Willy Brandt tarafından kişi başına düşen GSYİH'ye dayalı olarak kuzey-güney ayrımının görsel bir tasviri olarak önerildi.

Yeni Delhi merkezli Stratejik ve Savunma Araştırmaları Konseyi'nin kurucusu Happymon Jacob, "Küresel Güney, aynı zamanda istisnalar dışında coğrafi, jeopolitik, tarihi ve gelişimsel bir kavramdır" diyor.

Küresel Güney'i hangi ülkeler oluşturuyor?

Karmaşıktır ve çoğu zaman bu ifadeyi kimin kullandığına bağlıdır.

Bu terim en yaygın olarak Birleşmiş Milletler'in 77'li Grubuna dahil olan ülkeleri ifade eder; bu grup, kafa karıştırıcı bir şekilde, aslında bugün 134 ülkeden oluşan bir koalisyondur. Bunlar öncelikle gelişmekte olan ülkeler olarak kabul ediliyor, ancak aynı zamanda hakkında bazı tartışmalar olan Çin ve birkaç zengin Körfez ülkesini de içeriyor.

BM'nin ticaret ve kalkınma ofisinde çalışan Rolf Traeger'e göre, G77 BM'de bir grup olmasına rağmen BM bunu kendi tanımı olarak kullanmıyor.

Traeger, BM için Küresel Güney'in genel olarak gelişmekte olan ülkelere atıfta bulunmak için bir tür kısayol olduğunu söyledi. Kendisi, BM'nin şu anda 181 yetki alanını gelişmekte olan ülke veya bölge olarak, 67 yetki alanını da gelişmiş olarak listelediğini söyledi.

Ocak ayında Hindistan'ın Başbakanı Modi sanal bir “Küresel Güneyin Sesi Zirvesi”ne ev sahipliği yaptı. Ancak listede yalnızca 125 ülke yer aldı; Hindistan'ın bölgesel rakipleri Çin ve Pakistan da katılmayanlar arasında yer aldı.

Bazıları, bir ülkenin daha önce sömürgeleştirilmiş olup olmadığı veya bir ülkenin kişi başına düşen GSYİH'sinin 15.000 doların üzerinde olup olmadığı gibi farklı kriterler kullanıyor.

Terim düzenli olarak kullanılmasa da Küresel Kuzey de vardır. Bu temelde Küresel Güney olarak tanımlanmıyor.

Küresel Güney terimini kullanmalı mıyız?

Küresel Güney terimi ilk olarak 1960'larda ortaya çıktı, ancak ilgi görmesi zaman aldı.

Soğuk Savaş'ın sona ermesinin ardından Birinci Dünya, İkinci Dünya ve Üçüncü Dünya terimleri gözden düşmeye başladı; bunun nedeni kısmen Sovyetler Birliği'nin çöküşüyle ​​İkinci Dünya'nın varlığının sona ermesi ve ayrıca Üçüncü Dünya'nın kullanımının yaygınlaşmasıydı. aşağılayıcı olarak görülmelidir.

Nasıl tanımlarsanız tanımlayın, Küresel Güney, dünya nüfusunun büyük bir çoğunluğunu ve geniş bir alanı kapsıyor; bazıları bu etiketi kullanmanın imkansız ve yanıltıcı olduğunu savunuyor.

Her biri yaklaşık 1,4 milyar insana ve GSYİH'leri sırasıyla yaklaşık 18 trilyon dolar ve 3,4 trilyon dolara sahip olan Çin ve Hindistan gibi ülkeler, nüfusu 300.000'in biraz üzerinde ve GSYİH'si 984 milyon doların üzerinde olan Pasifik adası ülkesi Vanuatu ile nasıl aynı kefeye konulabilir? Yoksa 19 milyon nüfusu ve 30 milyar dolarlık GSYİH'sı olan Güney Afrika ülkesi Zambiya mı?

Bazıları, iddialı bir şekilde küresel nüfuzunu genişletmeye çalışan Çin'in, dünyanın çoğunluğu adına konuştuğu izlenimini verirken, kendi gündemini zorlamak için grubu kötüye kullanabileceğinden de endişe ediyor.

Kishida'nın kendisi de bunu desteklese de, Mayıs ayında G7 ülkelerinin (tüm Küresel Kuzey ülkeleri) nihai zirve bildirisinde "Küresel Güney" kelimesini kullanmaktan kaçınma kararının arkasında bu olduğu iddia edildi.

Happymon Jacob, "Küresel Güney'in, Çin gibi revizyonist devletlerin elinde bir silah haline gelmesi ve büyük güç çıkarlarını desteklemek için Küresel Güney'in sesini kullanmak istemesi tehlikesi var" diyor.

Kaynak: Time Magazine

David Rising (AP)